نحوه عملکرد سیستم کف (Foam) در خاموش کردن آتش‌سوزی الکل
سیستم کف، یکی از بهترین روش‌ها برای مهار آتش‌سوزی ناشی از الکل است. این سیستم با ایجاد یک لایه پوششی روی سطح مایع مشتعل، از گسترش آتش جلوگیری کرده و آن را خاموش می‌کند. برای درک بهتر این موضوع، عملکرد سیستم کف را در چند مرحله بررسی می‌کنیم:
۱. اصول عملکرد کف در اطفای حریق الکل
سیستم‌های اطفای حریق با کف به چند روش باعث خاموش شدن آتش می‌شوند:
-
ایجاد یک لایه محافظ روی سطح الکل
- کف تولید شده از سیستم اطفای حریق، یک لایه پایدار و مقاوم بر روی سطح مایع مشتعل تشکیل می‌دهد.
- این لایه از رسیدن اکسیژن به آتش جلوگیری کرده و واکنش احتراق را متوقف می‌کند.
-
کاهش دمای سطح آتش
- کف حاوی مقدار زیادی آب است که هنگام آزاد شدن، بخشی از گرمای احتراق را جذب کرده و دمای سطح آتش را کاهش می‌دهد.
- کاهش دما باعث می‌شود که فرآیند تبخیر الکل کندتر شود، در نتیجه تولید بخارات قابل اشتعال کمتر شده و آتش خاموش شود.
-
جلوگیری از تبخیر بخارات الکل
- یکی از دلایل ادامه یافتن آتش‌سوزی‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال، تولید مداوم بخارات اشتعال‌زا از سطح مایع است.
- کف، یک لایه مانع بین الکل مایع و هوا ایجاد کرده و از تبخیر بیشتر الکل جلوگیری می‌کند.
-
ایجاد اثر رقیق‌سازی
- برخی از سیستم‌های کف حاوی مقادیر زیادی آب هستند که می‌توانند الکل را رقیق کرده و غلظت آن را کاهش دهند.
- رقیق شدن الکل باعث می‌شود که قابلیت اشتعال آن کاهش یافته و آتش خاموش شود.
۲. انواع کف مورد استفاده برای آتش‌سوزی الکل
همه انواع کف‌های اطفای حریق برای آتش‌سوزی الکل مناسب نیستند. به طور کلی، دو نوع کف برای این آتش‌ها به کار می‌رود:
۲.۱. کف‌های معمولی (AFFF – Aqueous Film Forming Foam)
- این نوع کف‌ها بیشتر برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های ناشی از هیدروکربن‌ها (مانند بنزین و نفت) استفاده می‌شوند.
- به دلیل اینکه الکل‌ها در آب حل می‌شوند، این نوع کف ممکن است توسط الکل تجزیه شده و کارایی خود را از دست بدهد.
- به همین دلیل، برای آتش‌سوزی‌های ناشی از الکل، کف‌های مقاوم در برابر الکل پیشنهاد می‌شود.
۲.۲. کف‌های مقاوم در برابر الکل (AR-AFFF – Alcohol-Resistant Aqueous Film Forming Foam)
- این نوع کف دارای ترکیباتی است که آن را در برابر حل شدن در الکل مقاوم می‌کند.
- لایه‌ای ضخیم‌تر و پایدارتر روی سطح آتش ایجاد کرده و از رسیدن اکسیژن به آتش جلوگیری می‌کند.
- در محیط‌هایی که احتمال نشتی یا آتش‌سوزی ناشی از الکل وجود دارد، استفاده از AR-AFFF توصیه می‌شود.
۳. مراحل اطفای حریق آتش الکل با سیستم کف
مراحل عملکرد سیستم کف در مهار آتش به صورت زیر است:
مرحله ۱: فعال‌سازی سیستم کف
- سیستم‌های کف‌پاش می‌توانند به صورت دستی (با استفاده از کپسول‌های خاموش‌کننده کف) یا خودکار (از طریق سیستم‌های مهار آتش در محیط‌های صنعتی) فعال شوند.
- در محیط‌های صنعتی، نازل‌ها یا اسپرینکلرهای مخصوص، کف را روی سطح آتش‌سوزی پخش می‌کنند.
مرحله ۲: پوشاندن سطح الکل مشتعل
- کف از طریق نازل‌ها به طور یکنواخت روی سطح مایع پاشیده می‌شود.
- پس از پاشش، کف به سرعت روی سطح گسترش پیدا کرده و یک لایه محافظ ایجاد می‌کند.
مرحله ۳: جلوگیری از دسترسی اکسیژن و کاهش دما
- پس از تشکیل لایه کف، اکسیژن دیگر به آتش نمی‌رسد و احتراق متوقف می‌شود.
- همزمان، آب موجود در کف دمای سطح را کاهش داده و میزان تبخیر الکل را کم می‌کند.
مرحله ۴: تثبیت و خنک‌سازی محیط
- پس از خاموش شدن آتش، کف باقی مانده روی سطح برای مدتی باقی می‌ماند تا از اشتعال مجدد جلوگیری کند.
- در این مرحله، معمولاً اقدامات تکمیلی مانند تهویه محیط و بررسی دما انجام می‌شود تا از خاموش شدن کامل اطمینان حاصل شود.
۴. مزایا و معایب سیستم کف در اطفای حریق الکل
مزایا:
✅ موثر در مهار آتش الکل: برخلاف آب، کف به سرعت آتش‌سوزی‌های ناشی از الکل را خاموش می‌کند.
✅ کاهش احتمال اشتعال مجدد: لایه‌ای پایدار ایجاد می‌کند که از تبخیر مجدد الکل جلوگیری می‌کند.
✅ قابل استفاده در مقیاس وسیع: در محیط‌های صنعتی، پالایشگاه‌ها و انبارهای مواد شیمیایی به‌کار می‌رود.
معایب:
❌ هزینه بالا: کف‌های مقاوم در برابر الکل نسبت به خاموش‌کننده‌های معمولی گران‌تر هستند.
❌ محدودیت در برخی شرایط محیطی: در برخی محیط‌ها، لایه کف ممکن است به‌دلیل جریان هوا یا سطح ناصاف، کارایی کمتری داشته باشد.
❌ لزوم نگهداری و شارژ دوره‌ای: سیستم‌های کف باید به‌صورت منظم نگهداری و بررسی شوند تا در شرایط اضطراری قابل استفاده باشند.
۵. مقایسه روش‌های مختلف اطفای حریق آتش‌سوزی الکل
در جدول زیر، مقایسه‌ای بین روش‌های مختلف اطفای آتش‌سوزی الکل آورده شده است:
| روش اطفا | مزایا | معایب | موارد استفاده |
|---|---|---|---|
| کف (Foam) | مهار سریع آتش، جلوگیری از اشتعال مجدد | هزینه بالا، نیاز به تجهیزات خاص | آتش‌سوزی‌های صنعتی، انبارهای مواد الکلی |
| دی‌اکسید کربن (CO₂) | کاهش اکسیژن، مناسب برای محیط‌های بسته | ممکن است در فضاهای باز کارایی کمتری داشته باشد | تجهیزات آزمایشگاهی، صنایع شیمیایی |
| پودر خشک (Dry Powder) | سریع و موثر، مناسب برای آتش‌های کوچک | ایجاد گرد و غبار، نیاز به تمیزکاری بعد از استفاده | خودروها، محیط‌های صنعتی کوچک |
| آب | در مقادیر زیاد، الکل را رقیق می‌کند | ممکن است آتش را گسترش دهد | شرایطی که هیچ روش دیگری در دسترس نباشد |
نتیجه‌گیری
سیستم‌های کف، به‌ویژه کف‌های مقاوم در برابر الکل (AR-AFFF)، بهترین روش برای مهار آتش‌سوزی‌های ناشی از الکل هستند. این سیستم با ایجاد یک لایه محافظ، از رسیدن اکسیژن به آتش جلوگیری کرده، دما را کاهش داده و از تبخیر بیشتر الکل جلوگیری می‌کند. اگرچه این روش هزینه‌بر است، اما در محیط‌های صنعتی و انبارهای مواد قابل اشتعال، استفاده از آن ضروری است.
آخرین دیدگاه‌ها