مقدمه آتش‌سوزی‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها، مواد سوختنی و روش‌های اطفای خاص خود را دارند. یکی از رایج‌ترین و خطرناک‌ترین انواع آتش‌سوزی، آتش‌سوزی کلاس B است. این نوع آتش‌سوزی بیشتر در محیط‌های صنعتی و کارخانجاتی که از مواد سوختنی مایع یا گازی استفاده می‌کنند، دیده می‌شود. آتش‌سوزی کلاس B از آنجایی که شامل مایعات قابل اشتعال و گازها است، نیاز به شناخت دقیق ویژگ

ی‌ها، منابع ایجاد و روش‌های مقابله‌ای خاص دارد.

تعریف آتش‌سوزی کلاس B آتش‌سوزی کلاس B

شامل سوختن مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، الکل، روغن، نفت، و گازهای اشتعال‌پذیر مانند پروپان و بوتان است. این آتش‌سوزی‌ها معمولاً در نتیجه‌ی نشت مواد شیمیایی یا تماس غیرمجاز مایعات قابل اشتعال با منابع گرمازا یا الکتریسیته به وجود می‌آیند. مهم‌

ترین نکته در مورد آتش‌های کلاس B این است

که نمی‌توان آن‌ها را با آب خاموش کرد، زیرا آب ممکن است باعث گسترش بیشتر آتش شود.

علل شایع آتش‌سوزی‌های کلاس B

1. نشت مایعات قابل اشتعال: نشت بنزین، نفت، الکل یا سایر مواد شیمیایی در محیط‌هایی که در آن‌ها از این مواد استفاده می‌شود، یکی از مهم‌ترین دلایل آتش‌سوزی کلاس B است.
2. عدم رعایت نکات ایمنی در محیط‌های صنعتی: استفاده نادرست از ابزارهای الکتریکی یا گرم‌کننده‌ها، یا جرقه‌های ناخواسته می‌توانند در کنار مواد قابل اشتعال باعث آتش‌سوزی شوند.
3. نگهداری نامناسب مواد سوختنی: انبار کردن مایعات یا گازهای قابل اشتعال بدون رعایت استانداردهای ایمنی می‌تواند ریسک وقوع آتش‌سوزی را افزایش دهد.
4. تخلیه نامناسب گازها: در محیط‌های صنعتی یا آزمایشگاهی که از گازهای قابل اشتعال استفاده می‌شود، عدم توجه به تخلیه صحیح این گازها می‌تواند به ایجاد آتش‌سوزی منجر شود.

خصوصیات آتش‌سوزی‌های کلاس B آتش‌های کلاس B به دلیل ماهیت خاص مواد سوختنی‌شان، نسبت به سایر انواع آتش‌سوزی ویژگی‌های متفاوتی دارند:

• گسترش سریع: مایعات و گازهای قابل اشتعال به سرعت گسترش پیدا می‌کنند و می‌توانند به سرعت مساحت زیادی را درگیر آتش کنند.
• تولید حرارت بالا: این نوع آتش‌ها معمولاً حرارت بسیار زیادی تولید می‌کنند که می‌تواند به سرعت باعث تخریب تجهیزات و زیرساخت‌های صنعتی شود.
• خطر انفجار: برخی از مایعات و گازهای قابل اشتعال در شرایط خاص ممکن است به انفجار منجر شوند که خطرات بسیار زیادی برای کارکنان و تجهیزات ایجاد می‌کند.

روش‌های پیشگیری از آتش‌سوزی کلاس B

1. نگهداری صحیح مواد قابل اشتعال: مواد سوختنی باید در ظروف و مخازن مخصوص نگهداری شوند که مقاوم به آتش بوده و دارای برچسب‌های ایمنی باشند. انبارها و محل‌های نگهداری این مواد باید دارای تهویه مناسب و مجهز به سیستم‌های اعلام و اطفای حریق باشند.
2. استفاده از سیستم‌های اطفای خودکار: در محیط‌های صنعتی که از مایعات و گازهای قابل اشتعال استفاده می‌شود، نصب سیستم‌های اطفای خودکار مانند اسپرینکلرهای شیمیایی یا گازهای خنثی می‌تواند به سرعت آتش‌سوزی را خاموش کند.
3. آموزش کارکنان: کارکنانی که در محیط‌های پرخطر کار می‌کنند باید به‌طور کامل آموزش‌های مربوط به شناسایی خطرات و استفاده از تجهیزات اطفای حریق را فراگیرند.
4. کنترل نشت و ایمنی خطوط انتقال: خطوط انتقال مایعات یا گازهای قابل اشتعال باید به‌طور منظم بررسی و از عدم وجود نشت اطمینان حاصل شود.
5. استفاده از مواد مقاوم به حریق: در ساختمان‌های صنعتی، استفاده از مواد ساختاری مقاوم به حرارت و حریق می‌تواند از گسترش سریع آتش جلوگیری کند.

روش‌های اطفای آتش‌سوزی کلاس B

1. کپسول‌های خاموش‌کننده شیمیایی (پودر خشک): کپسول‌های حاوی پودر خشک یکی از مؤثرترین روش‌ها برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های کلاس B هستند. این پودرها با خنثی کردن واکنش‌های شیمیایی سوخت، مانع از ادامه سوختن می‌شوند.
2. خاموش‌کننده‌های گاز CO2: کربن‌دی‌اکسید یکی دیگر از روش‌های اطفای حریق کلاس B است. CO2 با کاهش اکسیژن موجود در محیط، باعث خاموش شدن آتش می‌شود و همچنین به دلیل عدم تولید باقیمانده، برای محیط‌های حساس به آلودگی بسیار مناسب است.
3. خاموش‌کننده‌های فوم: فوم‌های اطفای حریق یک لایه‌ی پوششی روی مایعات قابل اشتعال ایجاد می‌کنند که مانع از رسیدن اکسیژن به آتش می‌شود و از گسترش آتش جلوگیری می‌کند.
4. سیستم‌های اطفای گازی: سیستم‌های گازی مانند هالون یا گازهای خنثی مشابه در محیط‌های بسته صنعتی یا آزمایشگاهی به‌کار می‌روند تا بدون آسیب رساندن به تجهیزات، آتش را خاموش کنند.
5. خنک کردن محیط: در برخی مواقع، خنک کردن محیط اطراف آتش‌سوزی (به‌ویژه در محیط‌های بسته) می‌تواند از گسترش شعله‌ها جلوگیری کند.

نکات تخصصی برای مقابله با آتش‌سوزی کلاس B

1. بررسی ریسک‌ها و ارزیابی خطرات: در محیط‌های صنعتی یا کارخانجات، لازم است به‌طور منظم ارزیابی خطرات آتش‌سوزی انجام شود و تمهیدات لازم برای کاهش ریسک‌ها اندیشیده شود.
2. طراحی سیستم‌های اعلام حریق پیشرفته: در محل‌هایی که از مواد سوختنی استفاده می‌شود، نصب سیستم‌های اعلام حریق پیشرفته و اتوماتیک که می‌توانند به‌سرعت و به‌طور دقیق محل آتش را تشخیص دهند، ضروری است.
3. کنترل دسترسی به منابع اشتعال: در محیط‌هایی که مایعات و گازهای قابل اشتعال نگهداری می‌شوند، کنترل دقیق دسترسی به منابع اشتعال (مانند تجهیزات الکتریکی یا منابع حرارتی) باید به‌صورت اصولی انجام شود.
4. نگهداری و سرویس منظم تجهیزات ایمنی: کپسول‌های اطفای حریق، سیستم‌های اسپرینکلر و دیگر تجهیزات ایمنی باید به‌طور منظم سرویس و بررسی شوند تا در مواقع ضروری عملکرد مناسبی داشته باشند.

جمع‌بندی آتش‌سوزی‌های کلاس B به دلیل ماهیت مواد سوختنی آن‌ها، یکی از خطرناک‌ترین و پیچیده‌ترین نوع آتش‌سوزی‌ها هستند. درک صحیح از علل، پیشگیری و روش‌های اطفای این نوع آتش‌سوزی می‌تواند به حفظ جان افراد، جلوگیری از خسارات جدی به تجهیزات و محیط‌زیست کمک کند. با آموزش مستمر کارکنان، استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب و طراحی اصولی سیستم‌های اعلام و اطفای حریق، می‌توان خطر وقوع آتش‌سوزی‌های کلاس B را به حداقل رساند.