آتش یا حریق چیست؟
آتش انرژی گرمایی و نور است که هنگام واکنش شیمیایی آزاد می‌شود و حاصل سوختن یا احتراق ماده ی سوختنی می‌باشد. آتش دارای زبانه و گرما و روشنایی است و بسته به ماده‌ای که آتش گرفته است، رنگ شعله‌ها و شدت یا اندازه زبانه‌های آن متفاوت است. کوچک‌ترین شکل آتش شعله نام دارد.بروز آتش نتيجه يك واكنش شيميايی است كه معمولا ميان اكسيژن و يك نوع سوخت اتفاق می افتد؛ البته تنها احاطه يك ماده سوختنی به وسيله اكسيژن ، سبب آتش گرفتن آن نمی شود، بلكه برای اين كه واكنش احتراق اتفاق بيفتد بايد ماده سوختنی به حدی گرم شود كه به دمای احتراق خود برسد.
مثلث آتش چیست؟
مثلث آتش بیان‌کننده سه جز اصلی برای ایجاد و ادامه شعله آتش است. این سه جزء عبارتند از:
-
-
- حرارت (گرما)
- سوخت (ماده سوختنی)
- اکسیژن
-
حرارت
برای شعله‌ور شدن و ایجاد آتش به حرارت (گرما) نیاز داریم. به پایین‌ترین دمایی که در آن، یک ماده آتش می‌گیرد، «نقطه شعله‌ور شدن» (Flash Point) می‌گویند که این نقطه برای هر ماده متفاوت است.
متاسفانه به هنگام وقوع یک واکنش سوختن، حرارت نیز آزاد می‌شود که دمای ماده سوختنی را افزایش می‌دهد. در برخی از موارد، برای خاموش کردن آتش و پایین آوردن دما می‌توان از آب استفاده کرد.
سوخت
اگر هیچ ماده سوختنی نداشته باشیم، آتشی هم تشکیل نمی‌شود. خانه و محل کار افراد مملو از مواد آتش‌زا است که از جمله آن‌ها می‌توان به کاغذ، روغن، نفت (نفت سفید) چوب و پارچه و… اشاره کرد. هریک از این مواد می‌توانند نقش یک سوخت را برای ایجاد آتش ایفا کنند.
برخی از مواد نسبت به مواد دیگر، سریع‌تر و ساده‌تر آتش می‌گیرند. سخت‌ترین ضلع مثلث آتش برای حذف شدن، ماده سوختنی (سوخت) است. بنابراین، برای جلوگیری از آتش‌سوزی بهتر است تا حد ممکن، این مواد در مکانی امن و به شکلی ایمن ذخیره‌سازی شوند.
اکسیژن
برای این‌که یک واکنش سوختن به طور کامل ادامه داشته باشد به اکسیژن نیاز داریم. در اثر سوختن یک ماده به همراه اکسیژن، واکنش سوختن ادامه می‌یابد و فرآورده اصلی حاصل از آن، گرما خواهد بود. اتمسفر زمین مخلوطی از عناصر مختلف است که به هنگام بررسی اجزای تشکیل‌دهنده هوا در می‌یابیم که ۲۱ درصد هوا از اکسیژن تشکیل شده است. بنابراین برای ایجاد آتش به میزان کافی اکسیژن وجود دارد.
شاید دیده باشید که به هنگام آتش‌سوزی، از پارچه‌های ضد حریق و پتو برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنند چراکه با این کار، اکسیژن از مثلث آتش حذف و آتش خاموش می‌شود.
هرم آتش چیست ؟
«چهارضلعی آتش» (Fire Tetrahedron) یا به عبارت دیگر، هرم آتش، علاوه بر سه ضلع مثلث آتش شامل وجه چهارمی به نام «واکنش زنجیری شیمیایی» (Chemical Chain Reaction) است.
هرم آتش در حقیقت همان مثلث آتش است اما واکنش شیمیایی در آن به عنوان یک بخش مجزا در نظر گرفته می‌شود. نحوه عملکرد برخی از خاموش‌کننده‌های آتش به گونه‌ای است که در سطح مولکولی، موادی را به آتش اضافه و از ادامه واکنش زنجیری شیمیایی جلوگیری می‌کنند و به این ترتیب سبب خاموش شدن آتش می‌شوند.
واکنش های زنجیره ای:
واکنش های زنجیره ای در واقع مجموعه فعل و انفعالاتی هستند که در حین آتش سوزی از طریق تولید رادیکال های هیدروکسیل (OH)موجب پایداری اجزاء و در نتیجه تدام حریق می گردند.
آخرین دیدگاه‌ها